Σε εγρήγορση η Αθήνα μετά τη Λευκή Βίβλο των Βρυξελλών για την Άμυνα -Τι λένε διπλωματικές πηγές για την Άγκυρα

Την ικανοποίηση της Αθήνας για την εξάλειψη από τη Λευκή Βίβλο της Κομισιόν κάθε αναφοράς στην Τουρκία που θα έδινε δυνητικά πρόσβαση στην Άγκυρα σε πόρους ύψους 150 δισ., οι οποίοι προορίζονται για την αμυντική αυτονόμηση της Ευρώπης, διαδέχτηκε ο προβληματισμός.

Η ελληνική διπλωματία και άμυνα παραμένει σε εγρήγορση και παρακολουθεί τα θολά σημεία της συμφωνίας που μπορούν να βάλουν την Τουρκία από την πίσω πόρτα, στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ε.Ε.

Ο προβληματισμός συνίσταται κυρίως στο γεγονός πως με βάση, τουλάχιστον, τις πρώτες πληροφορίες που αφορούν το εργαλείο χρηματοδότησης του αμυντικού επανασχεδιασμού της Ευρώπης «SAFE» (Security Action For Europe), δεν έχει αποκλειστεί κάθε ενδεχόμενο συμμετοχής της γείτονος στο νέο αμυντικό οικοδόμημα  που προωθεί η Κομισιόν.

Ειδικότερα, δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως τα ζητήματα που αφορούν τους όρους και τους περιορισμούς που θα επέβαλλε ο συγκεκριμένος μηχανισμός στις μελλοντικές συμφωνίες προμηθειών, γεγονός που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η Τουρκία η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στον κατάλογο των δύο-τριών χωρών από τις οποίες θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν οι αμυντικές προμήθειες. Ακόμη στο τραπέζι παραμένει η δυνατότητα της Τουρκίας να αποκτήσει μια στρατηγική σχέση με την Ε.Ε μέσω μιας συμφωνίας εταιρικής σχέσης στους τομείς Ασφάλειας και Άμυνας κατά τα πρότυπα άλλων χωρών που συνεργάζονται με την Ένωση. Ωστόσο η ελληνική διπλωματία δηλώνει σε όλους τους τόνους πως παρακολουθεί το ζήτημα , ενώ παράλληλα σημειώνει πως μια ευρωτουρκική αμυντική συνεργασία δεν είναι ούτε εύκολη ούτε δεδομένη.

Σε αυτό το πλαίσιο ανώτατη διπλωματική πηγή μιλώντας στο iefimerida, σημείωσε πως η σχέση αυτή για να αναπτυχθεί πρέπει να πληροί κάποια δεσμευτικά κριτήρια που προστατεύουν την ελληνική πλευρά, καθώς η πρόοδος μιας τέτοιας συμμαχίας άπτεται πολλαπλών αιρεσιμοτήτων. Μάλιστα η ίδια πηγή επεσήμανε πως ως γενική ρύθμιση που εφαρμόζεται οριζόντια, υφίσταται πάντα η  πρόβλεψη ότι οι αποφάσεις για την άμυνα οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας του συνόλου των κρατών μελών της ΕΕ, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Ειδικά, ως προς την Τουρκία, η Λευκή Βίβλος αναφέρει ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να συμμετέχει εποικοδομητικά ως προς την ανάπτυξη μιας αμοιβαία επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με βάση τη δέσμευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε μία πορεία συνεργασίας σε όλα τα θέματα που έχουν σημασία για την ΕΕ, σύμφωνα με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024 που έχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, περιλαμβανομένου του κυπριακού. Επιπλέον στα εν λόγω Συμπεράσματα τονίζεται η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης Ε.Ε-Τουρκίας, με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, ενώ αναφέρεται ότι η εποικοδομητική συμμετοχή της ίδιας της Τουρκίας θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο  η Αθήνα αξιολογεί ως ιδιαιτέρως σημαντική αυτή τη ρητή αναφορά στη Λευκή Βίβλο που κάνει λόγο συγκεκριμένα  για την ανάγκη δέσμευσης της Τουρκίας «να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα σημαντικά ζητήματα στην Ε.Ε., σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024», όπως η παραίνεση για επίλυση του Κυπριακού και επίτευξη σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Εξάλλου, η θετική προσέγγιση της τουρκικής πλευράς στην πρόσφατη πενταμερή για το Κυπριακό στη Γενεύη προμηνύει πως ενδεχομένως η Άγκυρα είναι έτοιμη να αμβλύνει σε κάποια ζητήματα την άτεγκτη στάση που υιοθετούσε στο παρελθόν, έτσι ώστε να διευκολύνει τους Ευρωπαίους εταίρους να αποδεχτούν τον ειδικό ρόλο που διεκδικεί στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφαλείας.

Δωδεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα 

Παράλληλα η ελληνική κυβέρνηση η οποία έχει προαναγγείλει δωδεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 28 δισεκατομμυρίων ευρώ καλείται  να επισπεύσει τις διαδικασίες μετά και την ευρωπαϊκή πίεση που επιφέρει το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης (Rearm Europe) με τις  προτάσεις της Κομισιόν να επιβάλουν την κινητοποίηση οικονομικών πόρων με σκοπό την επιτάχυνση των αμυντικών επενδύσεων μέχρι το 2030, ώστε να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Η Ελλάδα αναμένεται να παίξει κομβικό ρόλο και συνεπώς στο πλαίσιο αυτό τη Δευτέρα 14 Απριλίου, αναμένεται στην Αθήνα ο Γάλλος υπουργός Άμυνας Σεμπαστιάν Λεκορνί, ο οποίος θα συναντηθεί με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Δένδια. Σύμφωνα με πληροφορίες η ατζέντα των συνομιλιών θα έχει μία ευρεία γκάμα θεμάτων από τις φρεγάτες Belharra, τη Λευκή Βίβλο για την Eυρωπαϊκή Άμυνα, μέχρι τους πυραύλους Meteοr που θέλει να αποκτήσει η Τουρκία. Υπενθυμίζεται πως η ελληνική πλευρά έχει εκφράσει την έντονη αντίθεσή της στη γαλλική πλευρά την αντίθεση της Αθήνας στο ενδεχόμενο πώλησης πυραύλων Meteor από τη Γαλλία στην Τουρκία, ενώ η Άγκυρα έχει θέσει ως προαιπαιτούμενο για την αγορά των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter την αποδέσμευση των πυραύλων Meteor που έχει αποκτήσει η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.

Αμφίβολη η ανοιχτή στήριξη Γερμανίας-Γαλλίας στην ευρωτουρκική συμμαχία μετά τις εξελίξεις με την σύλληψη Ιμάμογλόυ

Πάντως, η συμμετοχή της Τουρκίας στο νέο Ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα φαίνεται πως επηρεάζεται περισσότερο και από την εσωτερική κατάσταση της γειτονικής χώρας. Έμπειροι Τούρκοι αναλυτές διπλωματικών θεμάτων προεξοφλούσαν στη χθεσινή αρθρογραφία τους στον ημερήσιο Τύπο της γείτονος πως μετά τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, που συγκλόνισε τον φιλελεύθερο κόσμο της Ευρώπης, Τουρκία και Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αποφασίσει να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο περισσότερο «σιωπηρής» συνεργασίας.

Όπως, επισημαίνουν μετά τις πρόσφατες εξελίξεις, χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία θα μπορούσαν να συνεργαστούν με την Τουρκία σε θέματα στρατιωτικής βοήθειας όπου και όταν αυτή είναι αναγκαία, αλλά σε αντάλλαγμα δεν πρόκειται, σε αυτήν τη φάση, όπως τονίζουν, να αφήσουν την Τουρκία να καθίσει στο τραπέζι των παικτών του σκληρού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Όπως τόνιζαν, ενδεικτική είναι και η στάση της γερμανικής ηγεσίας, καθώς ο εν ενεργεία Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σoλτς αλλά και ο νικητής των πρόσφατων γερμανικών εκλογών και πιθανά μελλοντικός καγκελάριος της χώρας, Φρίντριχ Μερτς, σε δηλώσεις τους τόνισαν τη σημασία της ευρωπαϊκής συνεργασίας με σημαντικούς εταίρους εκτός Ε.Ε, μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία και όχι συγκεκριμένα στην Τουρκία, όπως είχαν κάνει στο παρελθόν.