Guardian: Ο θάνατος της Μάχσα Αμινί η «σπίθα» που άναψε την «πυρκαγιά» για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν

Το Ιράν αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων, από τον πληθωρισμό έως την έλλειψη δημοκρατίας, και το γυναικείο κίνημα θεωρείται παράγοντας αλλαγής.

Την ημέρα που η είδηση ​​του θανάτου της Μάχσα Αμινί διαδόθηκε σε όλο το Ιράν, μια νεαρή γυναίκα με ξυρισμένο κεφάλι ενώθηκε με τους διαδηλωτές που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το νοσοκομείο Kasra, όπου η 22χρονη βρισκόταν σε κώμα μετά τη βίαιη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών του Ιράν λίγες μέρες νωρίτερα.

Στο χέρι της κρατούσε μια πλαστική σακούλα γεμάτη με τα μακριά μαλλιά της, σε μια χειρονομία αλληλεγγύης προς την Αμινί και σε πείσμα της αυξανόμενης καταστολής των γυναικών από το καθεστώς, όπως επισημαίνει ο Guardian σε ανάλυσή του.

Μια εβδομάδα αργότερα, οι διαδηλώσεις που πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο της Αμινί μαίνονται στην επαρχία του Κουρδιστάν και την Τεχεράνη καθώς και σε πόλεις όπως το Ραστ, το Ισφαχάν και το Κομ, μια από τις πιο συντηρητικές θρησκευτικά πόλεις του Ιράν.

Το μέγεθος των διαδηλώσεων στο Ιράν, σημάδι της αυξανόμενης δύναμης του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών

Η οργή σε όλο το Ιράν για το βάναυσο και άδικο θάνατο της Αμινί άναψε τις φωτιές της διαμαρτυρίας και η αυξανόμενη απόγνωση των αρχών να τις σβήσουν είναι, σύμφωνα με ορισμένους, σημάδι της αυξανόμενης δύναμης και της ορμής του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν.

«Τα γυναικεία ζητήματα είναι από καιρό καταλυτικά για την ευρύτερη πολιτική δράση στο Ιράν. Αυτή θα μπορούσε να είναι η στιγμή που άνθρωποι -παρακινούμενοι από όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Ιράν σήμερα, όπως ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η οικολογική κρίση και η έλλειψη δημοκρατικής συμμετοχής- συνενώνονται γύρω από αυτά τα γυναικεία ζητήματα για να αμφισβητήσουν το καθεστώς», δήλωσε η Άναμπελ Σρέμπερνι, ομότιμη καθηγήτρια στο Κέντρο Ιρανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Soas του Λονδίνου.

Την περασμένη εβδομάδα οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή πολλών διαδηλώσεων, ξυρίζοντας τα κεφάλια τους και καίγοντας τις μαντήλες τους σε πείσμα του αυστηρού νόμου για την χιτζάμπ και της βάναυσης επιβολής της που οδήγησε στη σύλληψη και τον θάνατο της 22χρονης Αμινί.

«Το γυναικείο κίνημα στο Ιράν ξεκίνησε τον πρώτο μήνα της Ισλαμικής Δημοκρατίας και σιγοβράζει τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια. Θεωρείται φορέας κοινωνικά προοδευτικών αξιών… πολλοί Ιρανοί βλέπουν ότι το γυναικείο κίνημα έχει τη δυνατότητα να είναι η επόμενη κοινωνική δύναμη που θα ταράξει τα νερά», πρόσθεσε η Σρέμπερνι.

Ιράν: Οι γυναίκες, το κλειδί για την αμφισβήτηση του καθεστώτος

Οι γυναίκες ήταν πάντα το κλειδί για την αμφισβήτηση του καθεστώτος. Από τότε που το blogging έγινε μια δημοφιλής μορφή καθημερινής διαφωνίας πριν από μια δεκαετία, οι γυναίκες και τα άτομα LGBTQ+ έχουν κυριαρχήσει σε αυτή τη σφαίρα. Σήμερα, μερικά από τα πιο σημαντικά κινήματα κατά του καθεστώτος δημιουργήθηκαν από γυναίκες στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένης της My Stealthy Freedom, μιας σελίδας στο Facebook που ξεκίνησε το 2014 από μια Ιρανή φεμινίστρια δημοσιογράφο που ζούσε στην εξορία, τη Masih Alinejad, η οποία ενθάρρυνε τις γυναίκες να δημοσιεύουν selfies χωρίς χιτζάμπ.

Η δημόσια αφαίρεση της υποχρεωτικής χιτζάμπ έχει γίνει έκτοτε ένα παγκόσμιο σημάδι απόρριψης του καθεστώτος, ενώνοντας τους Ιρανούς από όλο το θρησκευτικό φάσμα. Για μήνες πριν από τη σύλληψη και τον θάνατο της Αμινί, οι γυναίκες συγκεντρώνονταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με hashtags διαμαρτυρίας κατά της χιτζάμπ, δημοσιεύοντας βίντεο όπου περπατούσαν με ακάλυπτα τα κεφάλια τους ή που παρενοχλούνταν στους δρόμους. Τις εβδομάδες πριν από τη σύλληψη της Αμινί επειδή δεν φορούσε σωστά τη χιτζάμπ, οι αρχές είχαν πραγματοποιήσει μια σειρά από συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και αναγκαστικές δημόσιες ομολογίες γυναικών.

Ανάμεσά τους ήταν η Sepideh Rashno, μια 28χρονη γυναίκα που συνελήφθη όταν ένα βίντεο που την έδειχνε σε λεωφορείο με ακάλυπτα τα μαλλιά της, έγινε viral. Η γυναίκα φέρεται να ξυλοκοπήθηκε κατά τη διάρκεια της κράτησής της και αναγκάστηκε να απολογηθεί στην εθνική τηλεόραση.

Υπαρξιακή για την Ισλαμική Δημοκρατία η καταπίεση των γυναικών

«Ο έλεγχος του γυναικείου σώματος και η καταπίεση των γυναικών δεν είναι θέμα πολιτικής μόνο της σημερινής κυβέρνησης. Είναι υπαρξιακό για την Ισλαμική Δημοκρατία και θεμελιώδες για την ιδρυτική της ιδεολογία», είπε η Azadeh Akbari, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Twente στην Ολλανδία.

«Πρόκειται για διαμαρτυρίες ενάντια στην υποχρεωτική χιτζάμπ και τον έλεγχο των γυναικών. Έχουν υποστήριξη ακόμη και μεταξύ των γυναικών που πιστεύουν στο Ισλάμ και που επιλέγουν να την φορούν, αλλά δεν συμφωνούν με την υποχρεωτική χιτζάμπ και σίγουρα δεν συμφωνούν με τη βία που χρησιμοποιείται για την επιβολή της», πρόσθεσε η Akbari.

Η χιτζάμπ, μια μαντήλα που φορούν οι μουσουλμάνες, έγινε υποχρεωτική στο Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η οποία οδήγησε στην ανατροπή του σάχη και στην τοποθέτηση του Αγιατολάχ Χομεϊνί ως ανώτατου ηγέτη της χώρας. Οι νόμοι που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των γυναικών και περιορίζουν τη συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή έγιναν χαρακτηριστικό γνώρισμα του καθεστώτος, καθώς η γυναικεία απελευθέρωση παρουσιάστηκε ως πίεση του δυτικού πολιτισμικού ιμπεριαλισμού.