Η ιστορία του μπάσκετ

Παραδόξως, σε αντίθεση με τα περισσότερα αθλήματα των οποίων η προέλευση είναι κάπως ασαφής -συχνά πρόκειται για συνδυασμό άλλων σπορ τα οποία αναπτύσσονται σταδιακά μέσα στο χρόνο- το μπάσκετ έχει μια πολύ ακριβή και γνωστή προέλευση.

Είναι γνωστή μέχρι και η πρώτη ημερομηνία, που πραγματοποιήθηκε το πρώτο παιχνίδι μπάσκετ: 21 Δεκεμβρίου του 1891.

Όλα ξεκίνησαν με τον Dr. James Naismith, το γιο δύο μεταναστών από τη Σκωτία, οι οποίοι είχαν πάει στον Καναδά.

Το 1891 ο Dr. Naismith δίδασκε φυσική αγωγή στο Springfield (σημερινό Springfield College). Ενώ εργαζόταν εκεί, ο διευθυντής φυσικής αγωγής του σχολείου, Dr. Luther Gulick, του ζήτησε να βρει ένα νέο παιχνίδι το οποίο οι μαθητές θα μπορούσαν να παίζουν σε εσωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, και το οποίο θα μπορούσε να διατηρήσει σε καλή φυσική κατάσταση τους δρομείς του στίβου και θα ήταν σχετικά ασφαλές (δε θα απαιτούσε μεγάλη σωματική επαφή, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι τραυματισμοί των παικτών).

Ο Dr. Naismith είχε δύο εβδομάδες για να εφεύρει αυτό το παιχνίδι.

Η έμπνευσή του προέκυψε από ένα παιχνίδι που έπαιζε όταν ήταν παιδί («Duck on a Rock») και το οποίο υπήρχε από τα μεσαιωνικά χρόνια.

Σύμφωνα με το παιχνίδι αυτό, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Today I Found Out, μια μεγάλη πέτρα («duck») τοποθετούνταν στην κορυφή ενός ακόμη μεγαλύτερου βράχου ή σε ένα κούτσουρο δέντρου ή κάτι παρόμοιο.

Ένας παίκτης φυλούσε το βράχο. Όλοι οι υπόλοιποι παίκτες είχαν από μία πέτρα, την οποία έριχναν ο καθένας με τη σειρά του στην αρχική (duck), με σκοπό να τη ρίξουν κάτω. Αν έπεφτε προτού ρίξουν όλοι οι παίκτες, ο αμυντικός σταματούσε την άμυνα, έπαιρνε την πέτρα και ξεκινούσε επίθεση. Όλοι οι παίκτες έπρεπε να τρέξουν για να πάρουν πίσω τις πέτρες τους και να επιστρέψουν στην αρχική γραμμή. Όσοι δεν προλάβαιναν να επιστρέψουν προτού ο αμυντικός βάλει την πέτρα πίσω στη θέση της, τότε γίνονταν εκείνοι φύλακες.

Αντί να χρησιμοποιήσει πέτρα, ο Dr. Naismith αποφάσισε το παιχνίδι αυτό να παίζεται με μια μπάλα ποδοσφαίρου.

Σκοπός του παιχνιδιού που δημιούργησε ο Dr. Naismith ήταν, οι παίκτες να ρίχνουν τη μπάλα μέσα σε ένα καλάθι για ροδάκινα, το οποίο ήταν καρφωμένο επάνω σε έναν τοίχο. Επέλεξε τη μπάλα ποδοσφαίρου γιατί πίστευε ότι ήταν σχετικά ασφαλής και δε θα προκαλούσε τραυματισμούς.

Επιπλέον, αποφάσισε να τοποθετήσει το καλάθι ψηλά στον τοίχο, επειδή είχε παρατηρήσει ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί προκαλούνταν στα αθλήματα γύρω από την περιοχή του σκοραρίσματος, με τους αμυντικούς και τους επιθετικούς να γίνονται πολύ… επιθετικοί στις περιοχές αυτές.

Κάθε φορά που κάποιος κατάφερνε να «σκοράρει» μέσα στο καλάθι, το παιχνίδι σταματούσε για λίγο, μέχρι να πάρουν πίσω τη μπάλα. Το γεγονός αυτό σύντομα άρχισε να γίνεται πολύ ενοχλητικό και κάπως έτσι… έκαναν μια τρύπα στον πάτο του καλαθιού.

Μια σημαντική διαφορά με το σύγχρονο μπάσκετ είναι ότι τότε δεν επιτρεπόταν η ντρίμπλα, μόνο τα περάσματα ενώ ο παίκτης που κρατούσε τη μπάλα έπρεπε να παραμείνει στη θέση του, εκτός κι αν έτρεχε την ώρα που έπιανε τη μπάλα. Σε αυτήν την περίπτωση, είχε κάποιο περιθώριο να συνεχίσει να κινείται, επιβραδύνοντας γρήγορα μέχρι να σταματήσει εντελώς.

Και αυτός ο κανόνας -σημειώνει το ίδιο δημοσίευμα- δημιουργήθηκε, για να αποφευχθούν οι τραυματισμοί, καθώς ο Dr. Naismith είχε διαπιστώσει ότι στα περισσότερα αθλήματα οι τραυματισμοί προκαλούνταν κυρίως, όταν ο παίκτης με τη μπάλα έτρεχε και η αντίπαλη ομάδα… έκανε «επίθεση» εναντίον του, προσθέτει το δημοσίευμα.

Το πρώτο παιχνίδι έγινε στις 21 Δεκεμβρίου του 1891.

Σε κάθε ομάδα συμμετείχαν εννιά παίκτες και μετά από μισή ώρα παιχνιδιού (δύο 15λεπτα) το τελικό σκορ ήταν 1-0.

Το νικητήριο καλάθι έβαλε ο William R. Chase από απόσταση 7,6 μέτρων μακριά.

Οι 13 κανόνες της πρώτης εκδοχής του μπάσκετ ήταν οι εξής:

1. Η μπάλα μπορεί να ρίχνεται προς κάθε κατεύθυνση είτε με το ένα ή και με τα δύο χέρια.

2. Η μπάλα μπορεί να χτυπηθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση είτε με το ένα, ή με τα δύο χέρια, όμως ποτέ με γροθιά.

3. Οι παίκτες δε μπορούν να τρέχουν με τη μπάλα. Πρέπει να τη ρίχνουν από το σημείο που την πιάνουν, επιτρέποντας να την πιάσει κάποιος που τρέχει με καλή ταχύτητα.

4. Η μπάλα πρέπει να κρατιέται με τις παλάμες και όχι με τα χέρια και το υπόλοιπο σώμα.

5. Δεν επιτρέπονται τα χτυπήματα με τους ώμους, το σπρώξιμο, η τρικλοποδιά ή οτιδήποτε άλλο κατά του αντιπάλου. Η πρώτη παραβίαση αυτού του κανόνα θεωρείται φάουλ. Η δεύτερη αποκλείει τον παίκτη μέχρι να μπει το επόμενο καλάθι, ενώ αν υπάρξει σαφής ένδειξη πρόθεσης πρόκλησης τραυματισμού ο παίκτης αποκλείεται από το παιχνίδι, χωρίς να επιτρέπεται να αντικατασταθεί από άλλον.

6. Αν ένας παίκτης χτυπήσει τη μπάλα με γροθιά, τότε ισχύουν οι ποινές όπως περιγράφηκαν στο νούμερο 5.

7. Αν μια ομάδα κάνει τρία συνεχόμενα φάουλ (χωρίς εν τω μεταξύ να έχει κάνει φάουλ η αντίπαλη ομάδα), τότε θα μετρήσει ένα καλάθι για τον αντίπαλο.

8. Το καλάθι μετράει όταν η μπάλα ρίχνεται από το έδαφος μέσα στο καλάθι και μένει εκεί, με την προϋπόθεση εκείνοι που υπερασπίζονται το καλάθι να μην αγγίξουν ή διαταράξουν το στόχο. Εάν η μπάλα βρίσκεται στο άκρο και οι αντίπαλοι μετακινήσουν το καλάθι, τότε αυτό μετράει κανονικά.

9. Όταν η μπάλα βγαίνει εκτός ορίων, πρέπει να ρίχνεται ξανά στο γήπεδο και να την παίρνει αυτός που την ακουμπά πρώτος. Σε περίπτωση αμφιβολίας τη ρίχνει ο διαιτητής. Αυτός που την πετά δεν μπορεί να την κρατά πάνω από 5 δευτερόλεπτα. Αν την κρατήσει παραπάνω, την παίρνει ο αντίπαλος. Αν μια ομάδα «τρώει» χρόνο επίτηδες, τότε ο διαιτητής το καταλογίζει αυτό ως φάουλ.

10. Ο διαιτητής είναι και κριτής και πρέπει να μετρά τα φάουλ και να ενημερώνει πότε έχουν συμπληρωθεί τρία συνεχόμενα φάουλ. Έχει τη δύναμη να αποκλείει παίκτες, σύμφωνα με τον κανόνα στο νούμερο 5.

11. Ο διαιτητής κρίνει πότε η μπάλα βγαίνει εκτός ορίων, σε ποια ομάδα πηγαίνει η κατοχή, ενώ πρέπει επίσης να κρατά και το χρόνο.

12. Ο χρόνος διάρκειας του παιχνιδιού ορίζεται σε δύο 15λεπτα, με 5 λεπτά διάλειμμα ενδιάμεσα.

13. Η ομάδα που βάζει τα περισσότερα καλάθια ανακηρύσσεται νικήτρια.